Η Book Press ανοίγεται στους νέους δημιουργούς - Book Press
... και ο δικός μας Χρίστος Τσαγκάρης είναι εδώ και μας συγκλονίζει, ζητώντας μας να αγγίξουμε τις πληγές μας:
«Να τα πεις όλα και να τα πεις τώρα…!»
« Σιγά σιγά επιβάλλεται να αγγίξουμε τις πληγές μας. Να τα πούμε όλα και να τα πούμε τώρα και να μην αφήσουμε τίποτε…»
( Γ. Ιωάννου )
Στεκόμουν στη στάση έξω από το εργοστάσιο του Κεράνη στα Καμίνια.
Περνούσαν δύο μηχανάκια της ομάδας ΔΕΛΤΑ, όταν ένιωσα ένα χέρι να με τραβά – λες και ήθελε να καλυφθεί.
Κάπως έτσι γνώρισα τον Αμπντούλ – Χακίμ, τον κάτοικο του εγκαταλελειμμένου πια εργοστασίου . Πρέπει να πλησίαζε τα εξήντα αλλά φαινόταν πρόωρα γερασμένος.
Κάθε βράδυ, γυρίζοντας από τη δουλειά περίμενα εκεί το λεωφορείο.
Με τον καιρό πιάσαμε γνωριμία και κουβεντιάζαμε σπαστά – λίγο αγγλικά, λίγο ελληνικά, ίσως και με νοήματα. Λένε πως οι πρόσφυγες -όσος χρόνος και αν περάσει -βρίσκουν τη δύναμη να συνεννοηθούν, νομίζω πως το λένε σωστά.
Εμένα μου θύμιζε τον παππού μου, που πρόσφυγας από τη Μικρασία δούλευε σε αυτό το εργοστάσιο.
Ο Αμπντούλ – Χακίμ έλεγε συχνά ιστορίες για τη Συρία.
«Στον πόλεμο» έλεγε, «τόσα χρόνια σε αυτόν… τον άδικο, τον… παράλογο πόλεμο», έναν – έναν είχε χάσει τη γυναίκα και τα παιδιά του, και έπειτα τους φίλους, τους συγγενείς και όσους νόμιζε πως του είχαν απομείνει.
Έπειτα συλλάβιζε ονόματα που φαντάζουν ολότελα άγνωστα… « Χαλέπι, Χομς, Ντέιλ αλ Αζόρ, Τζουρέτ ΑλΣαγιάχ».
Όποτε τον ρώταγες πως αντέχει μες το χειμώνα χωρίς φωτιά, χωρίς ζέστη τον άκουγες να συλλαβίζει με τρόμο – λες και η ίδια η λέξη τον έκαιγε – τη φωτιά και έπειτα με νοήματα να προσπαθεί να πει όχι.
Θυμόταν έπειτα πως την τελευταία μέρα – έτσι την έλεγε – ήταν όλοι τους σαράντα άτομα μαζεμένοι σε ένα μισογκρεμισμένο κτήριο ανάμεσα στους κυβερνητικούς και τους αντάρτες. Μέρες ήταν εκεί, μα ξαφνικά μέσα στη νύχτα άρχισε να ακούγεται ένα βουητό και έβλεπες τα τζάμια να χάνονται μέσα στις φλόγες και ένιωθες το πάτωμα να λιώνει, να χάνεται κάτω από τα πόδια σου και εκείνος έκλεισε τα μάτια και άρχισε να τρέχει και ήταν έτοιμος να σταματήσει γιατί αισθανόταν πως έπεφτε πάνω σε ανθρώπους, πάνω στους ίδιους ανθρώπους που τόσο καιρό μοιραζόταν τον ίδιο τρόμο, το ίδιο φαί, το ίδιο νερό μα δε σταμάτησε παρά μόνο στην άκρη των ερειπίων όταν όλα ήταν ένας μακρινός ήχος.
Θυμόταν πως ακολουθώντας ερείπια πέρασε τα σύνορα μοιράζοντας λεφτά που πήρε από τα σπίτια ενός ερημωμένου χωριού και κιτρίνιζε γιατί κατάντησε πλιατσικολόγος, λύκος αρπακτικός, αγρίμι γιατί εκείνος δεν ήτανε κλέφτης μα είχε στο σπίτι του τους θησαυρούς του Αβραάμ.
Άλλοτε πάλι – όποτε έφερνα την κουβέντα στα πατρογονικά μου για να τον παρηγορήσω – θυμόταν τις νύχτες που σερνόταν μέσα στην έρημο στην Τουρκία, στην καρότσα ενός φορτηγού, μαζί με τόσους άλλους που κάποτε ίσως να ήξερε, μα εκείνη τη στιγμή ζητούσαν όλοι το τίποτα, να μην ξέρουν, να μη θυμούνται κανέναν γιατί για εκείνον που τραβάει στο άγνωστο είναι εχθρός η θύμηση εκείνων που χάθηκαν .
Σε μια βάρκα, με σάπια ξύλα και τρύπες πάλι μέσα στη νύχτα πέρασαν απέναντι, θυμόταν, χωρίς να τολμούν να κοιτάξουν μήπως το ίδιο το μάτι, μήπως ακόμα και η ανταύγεια από το φεγγάρι πάνω στα ξεραμένα τους μάτια τραβούσε πάνω τους τίποτα περιπολίες του λιμενικού.
Στις 14 Δεκεμβρίου το βράδυ, παραμονή, που έχει λιτανεία στον Άγιο Λευτέρη, τον βρήκα έξω από τη μάντρα να κάνει το σταυρό του στο δρόμο, καθώς περνούσε η εικόνα.
Χακίμ είναι Ιωακείμ – όπως το έχετε εσείς μου είπε. «Είχαμε και εμείς στη Συρία πριν τον πόλεμο λιτανείες και γιορτές, τότε που κανείς δεν πείραζε κανέναν και ζούσαμε όλοι σαν αδέλφια.»
14 του Δεκέμβρη – πριν ένα χρόνο από όσο κατάλαβα – είχε φτάσει σε ένα χωριουδάκι στο νησί που τους άφησαν. Τους μάζεψαν ο παπάς και οι χωριάτες, και ο πρόεδρος του χωριού κανόνισε να τους πάνε στην Αθήνα γιατί η κυβέρνηση υποσχόταν πως εκεί θα τους περιποιούνταν, πως ίσως ακόμα τους έκανε τα χαρτιά.
Είχε φάει μήνες και μήνες, από ό,τι κατάλαβα, να πηγαινοέρχεται μαζί με τόσους άλλους σαν και αυτόν στην πρεσβεία, στα υπουργεία. Μάταιος κόπος…! Δεν είχαν που να μείνουν και τι να φάνε. «Και καλά εμένα, γέρο είμαι, νταξ» κούναγε το κεφάλι του «αλλά γυναίκες, παιδιά και πόσοι που στη Συρία δεν ήταν τυχαίοι αλλά ήταν σπουδασμένοι και είχαν τις δουλειές και τέλος πάντων ήταν κάτι στη χώρα τους» συνέχιζε και τον έπαιρνε το παράπονο.
Γνωστός γνωστού του είχε βρει δουλειά λίγο παραπάνω στα παλιατζίδικα, πίσω από το παζάρι και από τότε είχε έρθει και έμενε εδώ. Ανέβαινε μόνο κάπου – κάπου με τον ηλεκτρικό στην Αθήνα να βρει τους συμπατριώτες του μπας και είχε αλλάξει κάτι εκεί στα υπουργεία.
Λίγες μέρες αργότερα μου έγνεψε αλαφιασμένος πίσω από κάτι θάμνους. Πλησίασα και μου έδειξε κάτι προκηρύξεις πεταμένες γύρω – γύρω.
«Μη δίνεις σημασία…» του έκανα «όλη την Αθήνα έχουν γεμίσει με δαύτα».
Δεν έδειξε να ησυχάζει.
Παραμονές Χριστουγέννων τον έχασα για κάμποσες μέρες. Ήταν τότε που άρχισε η επιχείρηση «σκούπα» – γιατί ο κόσμος πώς να το κάνεις, δεν μπορεί να ψωνίζει και να βλέπει τον άλλο να αργοπεθαίνει, ξένος, παντάξενος μέσα στο κρύο, γιατί τέλος πάντων δεν νιώθουμε τη γέννηση του Χριστού που γεννήθηκε και Εκείνος πρόσφυγας μέσα σε ένα στάβλο, αν η πόλη δε γεμίσει μουσικές και λαμπάκια.
Η φασαρία όμως έγινε στην Αθήνα και έτσι δεν πολύδωσα σημασία.
Τα έχασα λίγες μέρες αργότερα όταν γυρίζοντας είδα το παλιό εργοστάσιο μαυρισμένο.
«Οι φωτιές που ανάβουν οι άστεγοι» μου είπε ένας φίλος που δουλεύει στην πυροσβεστική. «Αρπάξαν τα δοκάρια και τα πατώματα και λαμπάδιασε ο τόπος.»
Λίγες μέρες πριν αλλάξει ο χρόνος στέκομαι στη στάση έξω από το καμένο εργοστάσιο του Κεράνη.
Στέκομαι καμιά ώρα μέχρι που αποφασίζω να το κόψω με το πόδι αντί να περιμένω μέσα στο κρύο.
Δεν ξανάδα τον Αμπντούλ- Χακίμ από τότε μα όσο απομακρύνομαι νιώθω το ερείπιο να λαμπαδιάζει και πάλι και νομίζω πως τον βλέπω να τρέχει πανικόβλητος ουρλιάζοντας και πάλι «…φωτιά…!».
Στην εφημερίδα που δουλεύω μου ανέθεσαν να γράψω ένα άρθρο για όλα αυτά.
Χρονιάρες μέρες, δεν ξέρω αν θα τους αρέσει.
Το άρθρο μου πάντως θα τελειώνει κάπως έτσι:
« Σιγά σιγά επιβάλλεται να αγγίξουμε τις πληγές μας. Να τα πούμε όλα και να τα πούμε τώρα και να μην αφήσουμε τίποτε…!»
Σ ευχαριστούμε Χρίστο ....
... και ο δικός μας Χρίστος Τσαγκάρης είναι εδώ και μας συγκλονίζει, ζητώντας μας να αγγίξουμε τις πληγές μας:
«Να τα πεις όλα και να τα πεις τώρα…!»
« Σιγά σιγά επιβάλλεται να αγγίξουμε τις πληγές μας. Να τα πούμε όλα και να τα πούμε τώρα και να μην αφήσουμε τίποτε…»
( Γ. Ιωάννου )
Στεκόμουν στη στάση έξω από το εργοστάσιο του Κεράνη στα Καμίνια.
Περνούσαν δύο μηχανάκια της ομάδας ΔΕΛΤΑ, όταν ένιωσα ένα χέρι να με τραβά – λες και ήθελε να καλυφθεί.
Κάπως έτσι γνώρισα τον Αμπντούλ – Χακίμ, τον κάτοικο του εγκαταλελειμμένου πια εργοστασίου . Πρέπει να πλησίαζε τα εξήντα αλλά φαινόταν πρόωρα γερασμένος.
Κάθε βράδυ, γυρίζοντας από τη δουλειά περίμενα εκεί το λεωφορείο.
Με τον καιρό πιάσαμε γνωριμία και κουβεντιάζαμε σπαστά – λίγο αγγλικά, λίγο ελληνικά, ίσως και με νοήματα. Λένε πως οι πρόσφυγες -όσος χρόνος και αν περάσει -βρίσκουν τη δύναμη να συνεννοηθούν, νομίζω πως το λένε σωστά.
Εμένα μου θύμιζε τον παππού μου, που πρόσφυγας από τη Μικρασία δούλευε σε αυτό το εργοστάσιο.
Ο Αμπντούλ – Χακίμ έλεγε συχνά ιστορίες για τη Συρία.
«Στον πόλεμο» έλεγε, «τόσα χρόνια σε αυτόν… τον άδικο, τον… παράλογο πόλεμο», έναν – έναν είχε χάσει τη γυναίκα και τα παιδιά του, και έπειτα τους φίλους, τους συγγενείς και όσους νόμιζε πως του είχαν απομείνει.
Έπειτα συλλάβιζε ονόματα που φαντάζουν ολότελα άγνωστα… « Χαλέπι, Χομς, Ντέιλ αλ Αζόρ, Τζουρέτ ΑλΣαγιάχ».
Όποτε τον ρώταγες πως αντέχει μες το χειμώνα χωρίς φωτιά, χωρίς ζέστη τον άκουγες να συλλαβίζει με τρόμο – λες και η ίδια η λέξη τον έκαιγε – τη φωτιά και έπειτα με νοήματα να προσπαθεί να πει όχι.
Θυμόταν έπειτα πως την τελευταία μέρα – έτσι την έλεγε – ήταν όλοι τους σαράντα άτομα μαζεμένοι σε ένα μισογκρεμισμένο κτήριο ανάμεσα στους κυβερνητικούς και τους αντάρτες. Μέρες ήταν εκεί, μα ξαφνικά μέσα στη νύχτα άρχισε να ακούγεται ένα βουητό και έβλεπες τα τζάμια να χάνονται μέσα στις φλόγες και ένιωθες το πάτωμα να λιώνει, να χάνεται κάτω από τα πόδια σου και εκείνος έκλεισε τα μάτια και άρχισε να τρέχει και ήταν έτοιμος να σταματήσει γιατί αισθανόταν πως έπεφτε πάνω σε ανθρώπους, πάνω στους ίδιους ανθρώπους που τόσο καιρό μοιραζόταν τον ίδιο τρόμο, το ίδιο φαί, το ίδιο νερό μα δε σταμάτησε παρά μόνο στην άκρη των ερειπίων όταν όλα ήταν ένας μακρινός ήχος.
Θυμόταν πως ακολουθώντας ερείπια πέρασε τα σύνορα μοιράζοντας λεφτά που πήρε από τα σπίτια ενός ερημωμένου χωριού και κιτρίνιζε γιατί κατάντησε πλιατσικολόγος, λύκος αρπακτικός, αγρίμι γιατί εκείνος δεν ήτανε κλέφτης μα είχε στο σπίτι του τους θησαυρούς του Αβραάμ.
Άλλοτε πάλι – όποτε έφερνα την κουβέντα στα πατρογονικά μου για να τον παρηγορήσω – θυμόταν τις νύχτες που σερνόταν μέσα στην έρημο στην Τουρκία, στην καρότσα ενός φορτηγού, μαζί με τόσους άλλους που κάποτε ίσως να ήξερε, μα εκείνη τη στιγμή ζητούσαν όλοι το τίποτα, να μην ξέρουν, να μη θυμούνται κανέναν γιατί για εκείνον που τραβάει στο άγνωστο είναι εχθρός η θύμηση εκείνων που χάθηκαν .
Σε μια βάρκα, με σάπια ξύλα και τρύπες πάλι μέσα στη νύχτα πέρασαν απέναντι, θυμόταν, χωρίς να τολμούν να κοιτάξουν μήπως το ίδιο το μάτι, μήπως ακόμα και η ανταύγεια από το φεγγάρι πάνω στα ξεραμένα τους μάτια τραβούσε πάνω τους τίποτα περιπολίες του λιμενικού.
Στις 14 Δεκεμβρίου το βράδυ, παραμονή, που έχει λιτανεία στον Άγιο Λευτέρη, τον βρήκα έξω από τη μάντρα να κάνει το σταυρό του στο δρόμο, καθώς περνούσε η εικόνα.
Χακίμ είναι Ιωακείμ – όπως το έχετε εσείς μου είπε. «Είχαμε και εμείς στη Συρία πριν τον πόλεμο λιτανείες και γιορτές, τότε που κανείς δεν πείραζε κανέναν και ζούσαμε όλοι σαν αδέλφια.»
14 του Δεκέμβρη – πριν ένα χρόνο από όσο κατάλαβα – είχε φτάσει σε ένα χωριουδάκι στο νησί που τους άφησαν. Τους μάζεψαν ο παπάς και οι χωριάτες, και ο πρόεδρος του χωριού κανόνισε να τους πάνε στην Αθήνα γιατί η κυβέρνηση υποσχόταν πως εκεί θα τους περιποιούνταν, πως ίσως ακόμα τους έκανε τα χαρτιά.
Είχε φάει μήνες και μήνες, από ό,τι κατάλαβα, να πηγαινοέρχεται μαζί με τόσους άλλους σαν και αυτόν στην πρεσβεία, στα υπουργεία. Μάταιος κόπος…! Δεν είχαν που να μείνουν και τι να φάνε. «Και καλά εμένα, γέρο είμαι, νταξ» κούναγε το κεφάλι του «αλλά γυναίκες, παιδιά και πόσοι που στη Συρία δεν ήταν τυχαίοι αλλά ήταν σπουδασμένοι και είχαν τις δουλειές και τέλος πάντων ήταν κάτι στη χώρα τους» συνέχιζε και τον έπαιρνε το παράπονο.
Γνωστός γνωστού του είχε βρει δουλειά λίγο παραπάνω στα παλιατζίδικα, πίσω από το παζάρι και από τότε είχε έρθει και έμενε εδώ. Ανέβαινε μόνο κάπου – κάπου με τον ηλεκτρικό στην Αθήνα να βρει τους συμπατριώτες του μπας και είχε αλλάξει κάτι εκεί στα υπουργεία.
Λίγες μέρες αργότερα μου έγνεψε αλαφιασμένος πίσω από κάτι θάμνους. Πλησίασα και μου έδειξε κάτι προκηρύξεις πεταμένες γύρω – γύρω.
«Μη δίνεις σημασία…» του έκανα «όλη την Αθήνα έχουν γεμίσει με δαύτα».
Δεν έδειξε να ησυχάζει.
Παραμονές Χριστουγέννων τον έχασα για κάμποσες μέρες. Ήταν τότε που άρχισε η επιχείρηση «σκούπα» – γιατί ο κόσμος πώς να το κάνεις, δεν μπορεί να ψωνίζει και να βλέπει τον άλλο να αργοπεθαίνει, ξένος, παντάξενος μέσα στο κρύο, γιατί τέλος πάντων δεν νιώθουμε τη γέννηση του Χριστού που γεννήθηκε και Εκείνος πρόσφυγας μέσα σε ένα στάβλο, αν η πόλη δε γεμίσει μουσικές και λαμπάκια.
Η φασαρία όμως έγινε στην Αθήνα και έτσι δεν πολύδωσα σημασία.
Τα έχασα λίγες μέρες αργότερα όταν γυρίζοντας είδα το παλιό εργοστάσιο μαυρισμένο.
«Οι φωτιές που ανάβουν οι άστεγοι» μου είπε ένας φίλος που δουλεύει στην πυροσβεστική. «Αρπάξαν τα δοκάρια και τα πατώματα και λαμπάδιασε ο τόπος.»
Λίγες μέρες πριν αλλάξει ο χρόνος στέκομαι στη στάση έξω από το καμένο εργοστάσιο του Κεράνη.
Στέκομαι καμιά ώρα μέχρι που αποφασίζω να το κόψω με το πόδι αντί να περιμένω μέσα στο κρύο.
Δεν ξανάδα τον Αμπντούλ- Χακίμ από τότε μα όσο απομακρύνομαι νιώθω το ερείπιο να λαμπαδιάζει και πάλι και νομίζω πως τον βλέπω να τρέχει πανικόβλητος ουρλιάζοντας και πάλι «…φωτιά…!».
Στην εφημερίδα που δουλεύω μου ανέθεσαν να γράψω ένα άρθρο για όλα αυτά.
Χρονιάρες μέρες, δεν ξέρω αν θα τους αρέσει.
Το άρθρο μου πάντως θα τελειώνει κάπως έτσι:
« Σιγά σιγά επιβάλλεται να αγγίξουμε τις πληγές μας. Να τα πούμε όλα και να τα πούμε τώρα και να μην αφήσουμε τίποτε…!»
Σ ευχαριστούμε Χρίστο ....
